Рэпер ўстаў, нібы адна дэталь ад ікееўскага ложка ў іншую – лёгка і адным рухам, сказаў, што яму трэба ў прыбіральню, але кудысьці ў паветра, так што на яго ніхто не звярнуў увагі, але сам выйшаў з клуба на пляж. Ён зняў боты і пайшоў уздоўж ракі.
Узяў піва ў іншым бары і лёг у шэзлонг. Выпіў паўлітра горкага напою, яго чамусьці вельмі моцна забрала.
Мы сядзелі на тэрасе рэстарана з мішленаўскай зорачкай. Богдан Задура еў марозіва. Было горача, шарыкі ў талерцы расцякліся адразу, як страву прынеслі тры афіцыянты. Мужчыны былі такія важныя, што здавалася, адзін з іх вось-вось скажа другому: «Мір вам». Я піў каву і абціраў сурвэткай пот з твару, каб салёная вадкасць не накапала ў высокую шклянку.
Мастацкі кіраўнік не глядзеў мне ў вочы і сумна расказваў пра свайго сябра, які не перажыў гэтага лета, гэтай гарачыні, гэтага сораму.
– Я дачытаў, – нарэшце перайшоў ён да справы, але больш нічога не дадаў, што само па сабе было красамоўна. Богдан пакруціў лыжку ў руках. Яго пальцы калаціла, я супакойваў сябе тым, што гэта ўсяго толькі старасць.
– Андрэй, ты прабач мне, але гэта слаба, надта слаба. Я памятаю, сваю першую аповесць (я праз яе з факультэта ледзьве не вылецеў) тры месяцы пісаў, на заняткі не хадзіў. Не атрымаеш ты Гедройца, нават лонг-ліст пад пытаннем.
– Скажу, трапіў пад уплыў польскай культуры. У вас нічога да канца не даводзяць, яшчэ з часоў Халакосту, – паспрабаваў я пажартаваць.
– Як там, нагадай, жэбы жыце мяла смачэк?
– Раз дзеўчынка, раз хлапачэк, – аўтаматычна працягнуў я.
– Бачыш, Андрэю, чаму ты навучыўся ў Польшчы. Каб пра гэта даведаліся ў Міністэрстве культуры, баюся, яны б скасавалі стыпэндыяльную праграму, – Богдан выцягнуў футарал з акулярамі і невядома навошта надзеў іх – можа, каб лепш разгледзець мае бессаромныя вочы. – Добра, – ён з’еў дзве лыжкі брыдкай сумесі, у якую ператварылася марозіва, і памаўчаў. – Не атрымалася. Бывае, але скажы мне адно: навошта Капейкін шукаў Хоміча? Сам разумееш?
Я развёў рукамі: разумею, але, ведаеш, Богдане, тлумачэнне жарту не робіць яго смешным. Ён уздыхнуў.
Задура выцягнуў з кішэні тэлефон і сфатаграфаў мяне. На імгненне я адчуў нешта дзіўнае, нібыта мы развітваемся назаўсёды, а гэтыя здымкі – занадта нетрывалая памяць пра нашы сустрэчы. Яны знікнуць, вельмі хутка знікнуць, калі тэлефон зламаецца, ці ты яго згубіш, ці забудзеш, як ім карыстацца. Я таксама выцягнуў мабільнік і сфатаграфаваў Богдана, нібыта мае здымкі больш трывалыя, чым яго. Мы паглядзелі адзін на аднаго, мастацкі кіраўнік, здавалася, больш не злуецца. Не я першы, хто не зрабіў таго, што ён хацеў.
– Спадзяюся, мы яшчэ пабачымся. Вельмі спадзяюся, – сказаў Богдан. – Тое, што ты даслаў, гэта ўсё, канец?
– Засталася яшчэ адна гісторыя пра Хоміча, – адказаў я. – Хай яе, як і іншыя гісторыі пра Цімура, раскажа мой сябар па дарозе дадому. Бо навошта патрэбна дарога, калі яна не вядзе дадому?
А пасля я чытаў кнігу вершаў майго мастацкага кіраўніка Богдана Кшыштафа Задуры – «Po szkodzie» – і ў адным з тэкстаў ён звяртаўся да чытачоў, да мяне, да вас, якія ніколі не прачытаюць яго радкі, называў усіх нас разам і ўсіх нас паасобку словам «robaczki» – «чарвячкі».
Мне так спадабаўся гэты зварот, гэтая найвышэйшая ступень непавагі да чытачоў. Але я вырашыў спраўдзіць у Богдана, і не – выявілася, што не лічыць ён нас за ідыётаў, а толькі так звяртаецца крыху паблажліва, з візіі чалавека сямідзесяці васьмі гадоў, як той дзед з украінскага тэлебачання. Вось така х-йня, малята, вось така х-йня. Казаў я вам, з «ПіСам» горш будзе, а вы мне веры не давалі, то во распішыцеся тут, пад словамі.
Мог бы і я так да вас звяртацца: чарвячкі, мілыя вы мае чарвячкі. Але, але кніжка скончана, было крыху інтрыгі, ды амаль ужо не засталося. Позна зневажаць, позна намякаць, позна трымаць паўзу. Усё сказана, усё пачута,
Але, напэўна, у тым сэнсе, у якім гэтае слова ўжываецца ў рускай літаратуры часоў распаду Расейскай імперыі, напэўна, мне хочацца дадаць некалькі старонак пра тое, што было далей.
Над фіналам паэмы я доўга думаў. Думаў не ў тым сэнсе, што гуляў у парку і разглядаў аблокі з тварам для фотасесіі да інтэрв’ю пісьменніка ў «Сіцідогу». Я перабіраў варыянты: вывесці абсурд апавядання на новы ўзровень – да поўнага сцірання мяжы паміж аб’ектам і суб’ектам або, наадварот, знайсці рэалістычнае завяршэнне. Скончыць раптоўнымі, але заканамернымі трагічнымі здарэннямі або расплесці гісторыю ў хэпі-энд. Даць намёкі, а пасля не спраўдзіць або, наадварот, зрабіць так, як абяцаў, паловамі слоў і цэлымі абзацамі.
Стыпэндыя скончана, я вяртаюся ў Менск, цягнік крануўся, у тунэлі пад Варшавай цёмна, але я так і не прыдумаў нічога лепшага за той фінал, які ўжо ведаў, калі ствараў файл пад паэму.
ebooksa