Знак чатырох

– З Паўднёвай Амерыкі? – рызыкнуў я.

Холмс працягнуў руку і зняў з паліцы аб’ёмны том.

– Зазірнем у першы том геаграфічнага даведніка, які акурат публікуецца. Да яго можна звяртацца як да найвышэйшай інстанцыі. Што мы тут маем? Ага, Андаманскія астравы размешчаныя ў Бенгальскім заліве за 340 міляў на поўнач ад Суматры. Хм, хм… Што там далей? Вільготны клімат, каралавыя рыфы, акулы, Порт-Блэр, катаржныя баракі, востраў Ратлент, таполі… А, вось і яно! «Абарыгены Андаманскіх астравоў могуць, відаць, прэтэндаваць на званне самых нізкіх людзей на зямлі, хаця некаторыя антраполагі аддаюць у гэтым плане першынства афрыканскім бушменам, амерыканскім індзейцам племені дыгер ці вогнезямельцам. Сярэдняя вышыня андаманскіх абарыгенаў не перавышае чатырох футаў, але сустракаецца нямала дарослых асобаў, нашмат ніжэйшых за гэты паказчык. Гэта жорсткія, змрочныя і непрыязныя людзі, здольныя, аднак, на вернасць тым, хто заваяваў іх давер». Звярніце на гэта ўвагу, Ўотсан. Але ідзем далей. «На выгляд яны непрыгожыя, з вялікімі звыродлівымі галовамі, маленькімі злоснымі вачамі і скажонымі рысамі твару. Ступакі і кісці рук у іх, аднак, надзіва маленькія. Людзі гэтыя такія непрыязныя і жорсткія, што ўсе спробы ангельскіх афіцэраў хоць неяк з імі сысціся пацярпелі паразу. Андаманцы заўсёды наганялі жах на пацярпелых караблекрушэнне, бо разбівалі тым, хто выжыў, галовы дубінкамі з каменнымі наканечнікамі ці забівалі атручанымі стрэламі. Разня нязменна заканчвалася канібальскім баляваннем». Мілыя, прыемныя людзі, праўда, Ўотсан? Калі б наш прыяцель мог дзейнічаць самавольна, справа набыла б яшчэ жудаснейшы паварот. Таму я раблю выснову, што Джонатан Смол узяў яго з сабой толькі ад нявыкруткі.

– Але дзе ён знайшоў такога дзіўнага памочніка?

– О, гэтага я ўжо не ведаю. Але калі мы высветлілі, што Смол прыбыў сюды з Андаманскіх астравоў, няма нічога дзіўнага ў тым, што ён узяў з сабой адтуль абарыгена. Не сумняваюся, што хутка мы з усім разбяромся. Але ведаеце, Ўотсан, вы выглядаеце страшна выматаным. Кладзіцеся сюды, на канапу, і паглядзім, ці хутка я змагу навеяць на вас сон.

Ён узяў з кута сваю скрыпку, і як толькі я расцягнуўся на канапе, зайграў нейкую ціхую, летуценную і пяшчотную мелодыю – несумненна, уласнага сачынення, бо Холмс меў цудоўны талент імправізацыі. Я цьмяна ўспамінаю яго худыя рукі, строгі твар і рухі смычка. Потым мне падалося, што я мірна плыву кудысьці ў лагодным моры гукаў і ўрэшце аказваюся ў краіне сноў, дзе нада мной схіляецца мілы твар Мэры Морстэн.

Раздзел 9. Ланцуг разарваны

Калі я прачнуўся, пачынала вечарэць. Сон асвяжыў мяне і дадаў новых сіл. Шэрлак Холмс сядзеў на тым самым месцы, адклаўшы, праўда, скрыпку і заглыбіўшыся ў чытанне. Калі я паварушыўся, ён зірнуў у мой бок, і я заўважыў, што яго твар змрочны і ўстурбаваны.

– Вы так моцна спалі, – прамовіў ён. – Я баяўся, што галасы вас абудзяць.

– Я нічога не чуў, – адказаў я. – Дык ёсць навіны?

– На жаль, няма. Мушу прызнацца, гэта мяне дзівіць і бянтэжыць. Я чакаў, што да вечара нешта праясніцца. Толькі што забягаў Ўігінс. Сказаў, што яны не знайшлі і следу катэра. Прыкрая затрымка – а нам дарагая кожная гадзіна.

– Я магу дапамагчы? Я добра адпачыў і гатовы на яшчэ адну начную вылазку.

– Не, пакуль мы нічога не можам. Застаецца толькі чакаць. Калі мы выберамся з дому, то можам прапусціць нейкія навіны, і зноў выйдзе затрымка. Пакуль рабіце што хочаце, а я мушу заставацца на варце.

– Тады я збегаю ў Кэмбервэл і зазірну да місіс Сэсіл Форэстэр. Учора яна мяне запрашала.

– Да місіс Сэсіл Форэстэр? – перапытаў Холмс, і ў яго вачах бліснула ўсмешка.

– Безумоўна, і да міс Морстэн таксама. Ім не цярпіцца пачуць працяг гісторыі.

– Я б ім усёй праўды не расказваў, – заўважыў Холмс. – Жанчынам нельга давяраць да канца – нават найлепшым з іх.

Я не стаў аспрэчваць гэтае бязглуздае выказванне.

– Вярнуся праз гадзіну ці дзве, – кінуў я.

– Цудоўна. Поспехаў! А, і калі вы ўжо адпраўляецеся на іншы бераг, вярніце, калі ласка, Тобі, бо яго дапамога нам наўрад ці яшчэ спатрэбіцца.