Знак чатырох

Наш катэр відавочна быў вельмі хуткі. Мы пранесліся міма доўгага шэрагу гружаных барлінаў так, нібыта яны стаялі на месцы. Калі мы дагналі рачны параход і пакінулі яго далёка ззаду, Холмс задаволена ўсміхнуўся.

– На гэтай рацэ мы, відаць, зловім каго хочаш, – прамовіў ён.

– Ну, не зусім так. Але катэраў, хутчэйшых за наш, няшмат.

– Мы мусім дагнаць «Аўрору», а яе лічаць даволі хуткай. Зараз, Ўотсан, я ўвяду вас у курс справы. Памятаеце, як мяне турбавала гэтая бязглуздая затрымка?

– А як жа.

– Ну, я вырашыў даць розуму адпачыць і пераключыўся на хімічныя доследы. Адзін з нашых вялікіх палітыкаў казаў, што змена роду дзейнасці – найлепшы адпачынак. Так яно і ёсць. Калі мне ўрэшце ўдалося раскласці вуглевадарод, я вярнуўся да праблемы братоў Шолта і яшчэ раз усё старанна абдумаў. Мае хлопцы прачасалі берагі ўверх і ўніз па рацэ – усё дарэмна. Катэра не было ні на адной прыстані ці верфі, дадому ён таксама не вяртаўся. Наўрад ці яны яго затапілі, каб схаваць сляды, хаця зусім адмовіцца ад такой версіі я не мог і пакінуў яе наастатак, калі іншыя не спраўдзяцца. Я ведаў, што гэты наш Смол па-свойму досыць хітры, але нейкай асаблівай прыдумкі чакаць ад яго не варта – для гэтага патрэбная лепшая адукацыя. Потым я падумаў, што калі ўжо ён пажыў у Лондане – а мы ведаем, што пэўны час ён бесперастанку сачыў за Пандычэры-Лодж, – то не мог у адно імгненне выехаць з краіны. Яму трэба было закончыць свае справы – а гэта дзень ці нават болей. У любым разе, надзея яго знайсці яшчэ заставалася.

– Яна здаецца вельмі малой, – заўважыў я. – Са сваімі справамі ён, хутчэй за ўсё, разабраўся яшчэ да злачынства.

– Наўрад ці. Яму занадта патрэбная хованка, каб так проста ад яе адмовіцца, і ён не пакіне яе, пакуль не ўпэўніцца, што можа без яе абысціся. Да таго ж мне прыйшла ў галаву вось якая думка. Джонатан Смол мусіць разумець, што незвычайнае аблічча яго памочніка, як бы ён яго ні маскаваў, абавязкова выкліча цікавасць навакольных і, магчыма, нагадае камусьці пра норвудскую трагедыю. Яму хапіла розуму гэта зразумець. Значыць, яны пакінулі сваю штаб-кватэру пад покрывам ночы і мусілі б вярнуцца туды да світання. Ад місіс Сміт мы ведаем, што лодку яны здабылі толькі а палове чацвёртай. Ужо мусіла развіднець, а праз гадзіну на вуліцах пачалі з’яўляцца людзі. А таму, разважаў я, далёка яны адплыць не паспелі. Яны добра заплацілі Сміту, каб той трымаў язык за зубамі, нанялі яго катэр для канчатковых уцёкаў і разам са скарбам паспяшаліся ў свой бярлог. Там яны вырашылі пару дзён перачакаць, даведацца з газет, што пра іх справу думаюць у свеце і ці не ўпала на іх падазрэнне, а потым аднае ночы дабрацца да Грэйвсэнда ці Даўнса, дзе ў іх, несумненна, ужо купленыя білеты на карабель – у Амерыку ці калоніі.

– Але што з катэрам? Не маглі ж яны схаваць яго ў сваім прыстанку!

– Безумоўна, не! Мяркую, катэр недзе побач, хоць мы яго і не знайшлі. Я паспрабаваў паставіць сябе на месца Смола і падумаць, што тут можа зрабіць чалавек яго здольнасцяў. Ён, відаць, зразумеў, што адаслаць катэр назад ці паставіць яго на верфі небяспечна: калі паліцыя выйдзе на след злачынцаў, яна тут жа знойдзе судна. Як тады схаваць катэр і ў той жа час заўсёды мець яго пад рукой? Што б зрабіў я на месцы Смола? Думаю, у мяне быў бы толькі адзін выхад – аддаць катэр у дробны рамонт. У такім выпадку яго б адцягнулі ў док: і схованка надзейная, і ў любы момант можна забраць назад.

– Якое простае тлумачэнне!

– І менавіта такія простыя здагадкі заўсёды прыходзяць у галаву ў апошні момант. У любым разе, я тут жа вырашыў дзейнічаць і ў касцюме бяскрыўднага марачка прайшоўся па ўсіх доках уніз па рацэ. У пятнаццаці доках «Аўроры» не было, затое ў шаснаццатым – у доку Джэйкабсана – я даведаўся, што два дні таму чалавек з драўлянай нагой паставіў у іх «Аўрору», папрасіўшы праверыць руль. «Ніякіх праблемаў з рулём не было, – сказаў мне майстар. – А вось і яна, з чырвонымі палоскамі». У гэты момант у доку з’явіўся не хто іншы, як Мардэкай Сміт, зніклы гаспадар катэра. Ён, відаць, добра перабраў. Я б яго, канечне, не пазнаў, але ён выкрыкваў сваё імя і назву свайго судна. «Катэр патрэбны мне сёння а восьмай! – крычаў ён. – Роўна а восьмай, запомніце гэта, бо са мной прыйдуць джэнтльмены, якія чакаць не будуць». Яму, відаць, някепска заплацілі, бо ён раскідваўся шылінгамі не задумваючыся. Я трошкі прайшоў за ім, але ён заруліў у першую-лепшую піўную, таму я вярнуўся ў док і, сустрэўшы па дарозе аднаго са сваіх шпегаў, паставіў яго вартаваць «Аўрору». Яго пост ля самай вады, і калі катэр адчаліць, хлопец махне нам хустачкай. Мы тым часам станем крыху далей па рацэ, і я вельмі здзіўлюся, калі мы не возьмем адным махам і злачынцаў, і скарб.

– Не ведаю, на тых мы палюем ці не тых, але спланавана ўсё чыста, – сказаў Джонс. – Аднак калі б усё залежала ад мяне, я выслаў бы ў Джэйкабсан-Ярд атрад паліцыі і спакойна арыштаваў іх яшчэ да адпраўлення катэра.

– Ці ўвогуле не арыштавалі б. Гэты Смол – хлопец не промах. Ён можа выслаць наперад выведку, і калі нешта выкліча падазрэнні, заляжа яшчэ на тыдзень.

– Але можна было б прасачыць за Смітам – і той прывёў бы нас да іх схованкі, – прамовіў я.

– Так я магу страціць свой шанец. Стаўлю сто супраць аднаго, што Сміт не ведае, дзе яны хаваюцца. Пакуль яму хапае грошай і выпіўкі, навошта задаваць лішнія пытанні? Яны высылаюць яму загады, ён іх выконвае. Не, я абдумаў усе спосабы іх злавіць, гэты найлепшы.

Пакуль мы размаўлялі, наш катэр праносіўся пад шматлікімі мастамі, што перакінуліся праз Тэмзу. Калі мы міналі Сіці, апошнія промні сонца пазалацілі крыж на саборы Святога Пятра. Таўэра мы дасягнулі ўжо ў прыцемках.

– Вось і Джэйкабсан-Ярд, – прамовіў Холмс, паказваючы на шчаціністыя мачты і такелаж у баку Сурэя. – Марудна курсуйце туды-сюды пад прыкрыццём гэтых ліхтэраў, – ён дастаў з кішэні бінокль і пэўны час сузіраў бераг. – Мой вартавы на месцы, але хусткай пакуль не махае.

– Можа, прайсці трохі ніжэй і пачакаць іх там? – нецярпліва прапанаваў Джонс.

Мы ўсе згаралі ад хвалявання, нават паліцэйскія і качагары, якія амаль нічога не ведалі.